STRUKTURA LITERACKA
KSIĘGI WYJŚCIA 1-18
a struktura
sześcioramiennego świecznika

BTP Wj 25,31 „Zrobisz też świecznik ze szczerego złota. Z tej samej bryły wykujesz świecznik wraz z jego podstawą i jego trzonem; jego kielichy, pąki i kwiaty będą z jednej bryły. 32 Sześć ramion będzie wychodzić z jego boków; trzy ramiona świecznika z jednego jego boku i trzy ramiona świecznika z drugiego jego boku. 33 Trzy kielichy kształtu kwiatów migdałowych z pąkami i kwiatami będą na jednym ramieniu, i trzy kielichy z pąkami i kwiatami kształtu kwiatów migdałowych – na drugim ramieniu. Tak będzie na sześciu ramionach wychodzących ze świecznika. 34 Na świeczniku zaś będą cztery kielichy kształtu kwiatów migdałowych z pąkami i kwiatami. 35 A pąk jeden będzie pod dwoma wychodzącymi z niego ramionami z jednej bryły i pąk jeden pod dwoma następnymi ramionami świecznika z jednej bryły. Tak niech będzie pod sześcioma ramionami wychodzącymi ze świecznika. 36 Pąki te i ramiona będą wychodzić z samego świecznika i będą wykonane z jednej bryły szczerego złota. 37 I uczynisz siedem lamp, i ustawisz te lampy w ten sposób, ażeby oświecały tę stronę, która jest przed nimi. 38 Szczypce też i naczynia do knotów uczynisz ze szczerego złota. 39 Z talentu szczerego złota należy wykonać świecznik i wszystkie przybory należące do niego. 40 Uważaj zaś pilnie, aby go wykonać według wzoru, jaki zobaczyłeś na górze”.

Jak to było ukazane we wcześniejszej odsłonie niniejszej prezentacji, jeśli w każdej z sześciu perykop z osobna zbadać ilość słów hebrajskich, występujących w jednej z dwu, dobranych w wyniku wszechstronnych poszukiwań, grup:

  1. formach czasu przyszłego, a więc albo w imperfectum, albo w perfectum z waw consecutivum, albo w imperativus,
  2. formach czasu przeszłego, a więc albo w perfectum, albo w imperfectum z waw consecutivum,

to otrzyma się ukazany powyżej wykres dla sześciu perykop, jakże w kształcie analogiczny do sześcioramiennej menory!: najdłuższe ramiona i najdłuższe słupki są na obu krańcach, najkrótsze ramiona i najkrótsze słupki są w środku

Trzeba zauważyć, że istnieje uderzające podobieństwo pomiędzy powyżej przedstawioną menorą – sześcioramiennym świecznikiem – a sześcioelementową strukturą literacką Księgi Wyjścia 1-18. Ten świecznik był jednym z ważniejszych elementów sakralnych, nakazanych przez Boga w ramach przymierza, które On zawarł z Izraelem na górze Synaj. Miał on być umieszczony wewnątrz Namiotu – Świętego Przybytku – w miejscu świętym, przed zasłoną oddzielającą to miejsce od „świętego świętych”, gdzie znajdowała się Arka Przymierza (por. Wj 26,35). Należy wnioskować, że tak samo najwyższą rangę sakralną ma Księga Wyjścia 1-18 jako traktat przymierza, literacko zbudowany na sześcioelementowej strukturze. Pełni on rolę tak ważną, gdyż jest świadectwem pierwszego, pierwotnego przymierza Boga z całym Izraelem – przymierza zawartego jeszcze przed przymierzem synajskim – w przejściu obu kontrahentów pomiędzy połowami rozciętego Morza Sitowia (Morza Czerwonego). Dlatego w przymierzu synajskim sześcioramienny świecznik ma przypominać o tym, że wszystko to, co Bóg nakazał i do czego się zobowiązał w poprzednim przymierzu, ma swą bezapelacyjną kontynuację w kolejnym przymierzu.

O związku menory z przymierzem Paschy / exodusu świadczy także:

W Starym Testamencie warto odkryć istnienie prawa kontynuacji zobowiązań przymierza: jeżeli Bóg zawiera jedno przymierze, a potem następne, to do każdego kolejnego przymierza Bóg nie tylko daje nowe wymagania, ale równocześnie pozostawia to, co obowiązywało we wcześniejszych. Bóg z Abramem (potem nazwanym Abrahamem) zawarł trzy razy przymierze, o czym mówiKsięga Rodzaju:

  1. Rdz 15, w tym 15,18
  2. Rdz 17, w tym 17,2.9nn;
  3. Rdz 22,1-18, w tym 22,16n.

Obowiązek obrzezania, nałożony na Abrahama i jego potomków w drugim z tych przymierzy (por. Rdz 17,10-14), był i jest po dziś dzień istotny dla każdego Izraelity, który chce trwać w tymże przymierzu.

Dlatego w przymierzu Paschy / exodusu Bóg jedynie przypomina o konieczności jego zachowywania, a to w następujący sposób:

  1. Najpierw w owym „tajemniczym” wydarzeniu, opisanym w Wj 4,24-26 – Bóg nie tyle chciał zabić Mojżesza, co przypomnieć mu, że naprawdę każdy potomek Abrahama, który nie zachowa nakazu obrzezania, nie będzie dopuszczony do kolejnego przymierzu z Nim, a zatem i nieobrzezany syn Mojżesza nie będzie miał udziału w przymierzu Paschy / exodusu!
    Trzeba zauważyć, w której perykopie rozgrywa się ta scena: w Wj 1,1-6,1, a więc w perykopie poprzedzającej ciąg czterech perykop, opisujących tę 4-etapową historię wyprowadzenia Izraelitów z Egiptu, która to historia jest uobecniana w każdym 4-elementowym rycie dorocznej Paschy.
    A zatem tak jak obecnie jeszcze przed doroczną Paschą każdy Izraelita może i powinien naprawić ewentualne zaniedbanie obrzezania wszystkich mężczyzn swego domu,
    tak samo wówczas przed podjęciem pierwszego z czterech kroków wyzwolenia Izraelitów z Egiptu (co opisane od Wj 6,2) Bóg dał tę możliwość Mojżeszowi.
    To jest też wyjaśnieniem pytania, postawionego we wcześniejszym etapie niniejszej prezentacji: Czy Bóg chciał zabić Mojżesza?
  2. Następnie Bóg w ramach perykopy prawa przymierza (Wj 12,1-13,16) już nie w sposób „tajemniczy”, ale poprzez słowo skierowane do Mojżesza (por. Wj 12,43.48), nakłada obowiązek obrzezania na każdego mężczyznę, który pragnie uczestniczyć w uczcie paschalnej z baranka, a w konsekwencji uczestniczyć w przymierzu Paschy / exodusu.

To samo prawo kontynuacji należy dostrzec w prawach, jakie Bóg nadał w ramach przymierza synajskiego.

dr Wojciech Kosek

15. kwietnia 2009 roku