DER HAUPTHELD UND DIE LITERARISCHE STRUKTUR
DES BUCHES EXODUS
Beispiele aus einigen polnischen Ausgaben

Nachstehend werden Teilungsverfahren des Buches Exodus in einigen, polnischen Bibelausgaben dargestellt. In dieser Zusammenstellung wird gezeigt, wie unterschiedlich entsprechende Redaktionen die literarische Struktur des Buches Exodus verstanden.

Księga Wyjścia według Biblii Wujka [1] w opracowaniu S. Stysia [2]:

Część I1,1–18,27Z EGIPTU DO SYNAJU
I1,1–12,36Aż do wyjścia z Egiptu
 1,1–22Izraelici w Egipcie [3]
 2,1–7,13Mojżesz i jego posłannictwo… [4]
 7,14–12,36Plagi egipskie [5]
II12,37–15,21Wyjście z Egiptu [6]
III15,22–18,27Od Morza Czerwonego do Synaju [7]
Część II19,1–40,38NA SYNAJU. PIERWSZE PRAWODAWSTWO

Księga Wyjścia według Biblii Wujka w opracowaniu J. Frankowskiego [8]:

Część I 1,1–18,27
WYBAWIENIE Z NIEWOLI EGIPSKIEJ
 1,1–2,22poszczególne podczęści zobacz w przypisie [9]
 2,23–25Bóg wspomina na przymierze z Abrahamem
 3,1–4,31Objawienie się Boga Mojżeszowi [10]
 5,1–6,1Pierwsze spotkanie Mojżesza z faraonem
Pogorszenie się sytuacji Izraelitów
 6,2–13Drugi opis objawienia się Boga, powołania Mojżesza
 6,14–30..7,13poszczególne podczęści zobacz w przypisie [11]
 7,14–10,29Plagi egipskie
 11,1–10Zapowiedź ostatniej plagi
 12,1–20Noc paschalna. Baranek i przaśniki
 12,21–30Śmierć pierworodnych
 12,31–51Wyjście
 13,1–10Przepisy dotyczące święcenia Paschy w Ziemi Obiecanej
 13,11–16Prawo o pierworodnych
 13,17–22Droga Izraela po wyjściu z Egiptu
 14,1–31Pogoń; przejście przez Morze Czerwone
 15,1–21Pieśń wybawionych…
 15,22–18,27U wód Mara… [12]
Część II19,1–40,38 NA SYNAJU. PRZYMIERZE I PRAWO

Księga Wyjścia w opracowaniu S. Łacha [13] z 1964 r.:

Część I1,1–13,16IZRAEL W EGIPCIE
 1,1–7,13poszczególne podczęści zobacz w przypisie [14]
 7,14–10,29Plagi egipskie
 11,1–13,16Noc paschalna i wyjście z Egiptu
Część II13,17–18,27PODRÓŻ Z EGIPTU POD SYNAJ
Część III19,1–31,18ZAWARCIE PRZYMIERZA NA SYNAJU
Część IV32,1–40,38APOSTAZJA IZRAELA I ODNOWIENIE PRZYMIERZA

Księga Wyjścia w opracowaniu S. Łacha [15] z 1996 r.:

Część I
1,1–18,27
UWOLNIENIE IZRAELITÓW Z EGIPTU
I1,1–15,21Izrael w Egipcie
 1,1–7,13poszczególne podczęści zobacz w przypisie [16]
 7,14–10,29Plagi egipskie
 11,1–13,16Noc paschalna i wyjście z Egiptu
 13,17–14,31Cudowne przejście przez morze
 15,1–22Pieśń dziękczynna
II15,22–18,27Droga z Egiptu pod Synaj
Część II19,1–40,38ZAWARCIE PRZYMIERZA NA SYNAJU.
PIERWSZE PRAWA

Księga Wyjścia w Biblii Poznańskiej [17]:

  1,1–7,13 CZEŚĆ bez tytułu odredakcyjnego
 1,1–22Ucisk Izraelitów w Egipcie
 2,1–15Młodość Mojżesza
 2,16–22Mojżesz u Midianitów
 2,23–3,22Powołanie Mojżesza
 4,1–17Przygotowanie Mojżesza do misji
 4,18–31Mojżesz wraca do Egiptu
 5,1–6,1Pierwsze spotkanie z faraonem
 6,2–13Relacja [18] o objawieniu Imienia Jahwe, paralelna do tej z Wj 3–4
 6,14–27Genealogia Mojżesza i Aarona
 6,28–7,13Aaron tłumaczem Mojżesza
 7,14–11,10PLAGI EGIPSKIE
 12,1–36PASCHA
 12,1–14Pierwsze polecenia
 12,15–20Święto Przaśników
 12,21–36Śmierć pierworodnych
 12,37–15,21WYJŚCIE Z EGIPTU
 12,37–42Bez tytułu podczęści
 12,43–51Udział obcych w Święcie Paschy
 13,1–2Nakaz poświęcenia Bogu pierworodnych [19]
 13,3–16Pouczenia rytualne
 13,17–31Przejście przez morze
 15,1–21Pieśń wdzięczności
 15,22–18,27POCHÓD OD MORZA KU GÓROM SYNAJU
 19,1–40,38ZAWARCIE PRZYMIERZA Z BOGIEM …[20]

[1]  Ksiądz Jakub Wujek dokonał pierwszego powszechnie znanego katolickiego tłumaczenia całego Pisma Świętego na język polski. Już po śmierci autora jego praca została wydana drukiem po częściowej korekcie w 1599 roku. Wielokrotnie wznawiana i korygowana, dostosowywana do potrzeb zmieniającego się języka, dziś jest dostępna zasadniczo w dwu formach edycyjnych: w opracowaniu S. Stysia i w opracowaniu J. Frankowskiego. Wcześniejsze wydanie tego dzieła: Biblia łacińsko – polska, czyli Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Podług tekstu łacińskiego Wulgaty, i przekładu polskiego X. Jakuba Wujka T. J. z komentarzem Menochiusza T. J. przełożonym na język polski. Wydanie X. S. Kozłowskiego, Wilno 1861. Tom I obejmuje księgi: Rdz, Wj, Kpł, Lb, Pwt, Joz, Sdz, Rt. Tekst łaciński według wydania rzymskiego z roku 1592, tekst polski X. J. Wujka według pierwszej edycji krakowskiej z roku 1599. Odtąd cytowane jako: Biblia łacińsko – polska. Warto dodać, że pierwszym całkowitym przekładem Pisma Świętego na język polski była Biblia królowej Zofii (XV wiek), zwana Biblią szaroszpatacką (bo przechowywano ją w Szaros Patak), przy czym tłumaczenia tego dokonano z Wulgaty; jej oryginał uległ całkowitemu zniszczeniu. nächstenm całkowitym przekładem polskim była Biblia Leopolity (1561 rok), jednakże jakość tłumaczenia budziła zastrzeżenia wielu znawców. Dopiero Biblia Wujka (1599 rok) została przyjęta z uznaniem: por. E. Dąbrowski (red.), Podręczna encyklopedia biblijna, Poznań – Warszawa – Lublin 1959, tom II, s. 299–330 (Polskie przekłady Pisma Świętego), w tym s. 303, 309, 311. Por. Biblia Królowej Zofii (Szaroszpatacka) wraz ze staroczeskim przekładem Biblii, wydana przez S. Urbańczyk, V. Kyas. Część I. Genesis, Exodus, Levitikus, Numeri, Wrocław – Warszawa – Kraków 1961. Tekst ten jest wierną transkrypcją wydania fototypicznego Biblii Królowej Zofii z 1930 r. Trzeba zauważyć, że cały Nowy Testament i Psałterz był prawdopodobnie w XIII w. przełożony na język polski. O tym i innych polskich przekładach zobacz: M. Wojciechowski, O biblistyce w Polsce, [w:] W. Chrostowski i inni (red.), „Zeszyty Naukowe Stowarzyszenia Biblistów Polskich” 4 (2007), dz. cyt., s. 253–254.
[2]  Pismo Święte Starego Testamentu w przekładzie polskim o. Jakuba Wujka T. J. Tekst poprawił oraz wstępami i krótkim komentarzem opatrzył ks. Stanisław Styś T. J., wydanie drugie poprawione, Kraków 1956.
[3]  Podczęści tu: 1,1–7 Dobrobyt Izraelitów w Egipcie; 1,8–22: Ucisk Izraelitów.
[4]  Podczęści tu: 2,1–10: Mojżesz i jego posłannictwo; 2,11–25: W ziemi Madian; 3,1–18: Posłannictwo Mojżesza; 4,19–31: Powrót Mojżesza do Egiptu; 5,1–6,1: Pierwsze widzenie się z faraonem; 6,2–7,13: Powtórne posłannictwo Mojżesza.
[5]  Podczęści tu: kolejne plagi: 7,14–25/8,1–15/8,16–19/8,20–31/9,1–7/9,8–12/9,13–35/10,1–20/10,21–29; następnie: 11,110: Zapowiedź dziesiątej plagi; 12,1–21: Pierwsze prawo o uroczystości Paschy; 12,29–36: Dziesiąta plaga.
[6]  Podczęści tu: 12,37–42: Wyruszenie; 12,43–13,16: Grupa praw ceremonialnych; 13,17–14,4: Aż do Morza Czerwonego; 14,5–31: Przejście przez Morze Czerwone; 15,1–21: Pieśń Mojżesza.
[7]  Podczęści tu: 15,22–16,1: Od Morza Czerwonego do pustyni Sin; 16,2–36: Przepiórki i manna; 17,1–7: Rafidom; 17,8–16: Zwycięstwo nad Amalecytami; 18,1–27: Spotkanie Mojżesza ze swym teściem.
[8]  Pismo Święte Starego Testamentu w przekładzie polskim o. Jakuba Wujka T. J. Tekst poprawił oraz wstępami i krótkim komentarzem opatrzył ks. Stanisław Styś T. J., wydanie drugie poprawione, Kraków 1956.
[9]  Kolejne części od 1,1 do 2,22: 1,1–7: Izrael licznym ludem; 1,8–22: Ucisk Izraela; 2,1–10: Narodziny i ocalenie Mojżesza; 2,11–15: Mojżesz i niedola Hebrajczyków; 2,16–22: Małżeństwo Mojżesza.
[10]  Kolejne części od 3,1 do 4,31: 3,1–6: Objawienie się Boga Mojżeszowi; 3,7–12: Zamiary Boże i misja Mojżesza; 3,13–22: Samookreślenie się Boga; 4,1–9: Znaki poświadczające; 4,10–17: Obawy Mojżesza, Aaron; 4,18–31: Powrót Mojżesza do Egiptu.
[11]  Kolejne części od 6,14 do 7,13: 6,14–30: Rody izraelskie. Rodowód Mojżesza; 7,1–7: Zadanie Mojżesza i Aarona; 7,8–13: Mojżesz i Aaron przed faraonem. Reakcja faraona; 7,14–10,29: plagi (7,14–25;8,8–15;8,16–19; 8,20–32; 9,1–7; 9,8–12; 9,13–35; 10,1–20; 10,21–29).
[12]  Kolejne części od 15,22 do 18,27: 15,22–27: U wód Mara; 16,1–36: Na pustyni Sin. Manna; 17,1–7 W Rafidom. Woda ze skały; 17,8–16: Wojna z Amalekitami; 18,1–12: Odwiedziny Jetro, teścia Mojżesza; 18,13–27: Sądy Mojżesza i rada Jetro.
[13]  S. Łach, Księga Wyjścia. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz, Poznań 1964. Obecnie najbardziej znanym polskim przekładem Pisma Świętego jest Biblia Tysiąclecia, której pierwsze wydanie ukazało się w 1965 roku. Księgę Wyjścia tłumaczył w niej ks. Stanisław Łach. Dokonał on tego dzieła wcześniej, w 1964 r., dla powstającej serii tłumaczeń i komentarzy Pisma Świętego, wydawanej przez Katolicki Uniwersytet Lubelski. Wskazana tu Księga Wyjścia jest tym właśnie dziełem.
[14]  Podczęści tu: 1,1–22: Wzrost i ucisk Izraela; 2,1–10: Urodzenie Mojżesza; 2,11–22: Mojżesz w Madian; 2,23–4,31: Pierwszy opis powołania Mojżesza; 5,1–6,1: Pierwsze spotkanie Mojżesza z faraonem; 6,2–7,13: Drugi opis powołania Mojżesza.
[15]  Biblia Tysiąclecia4.
[16]  Podczęści: identyczne jak w przypisie do edycji vorigenej.
[17]  Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych ze wstępami i komentarzami. Opracował zespół tłumaczy pod redakcją ks. M. Petera (Stary Testament), ks. M. Wolniewicza (Nowy Testament), wydanie trzecie, Poznań 1991. Dalej cytowane jako «Biblia Poznańska³ ». Redakcja nie wyróżniła części głównych Księgi Wyjścia. Dla Wj 1,1–7,13 zostały nadane tylko tytuły mniejszym perykopom, dopiero od 7,14 zaczynają się tytuły dla większych perykop.
[18]  Tak według przypisu do Wj 6,2; redakcja nie nadała tu tytułu.
[19]  Tak według przypisu do Wj 13,1–2; brak tu tytułu odredakcyjnego.
[20]  19,1–24,18: Zawarcie przymierza z Bogiem; 25,1–26,37: Przygotowanie świętego namiotu; 28,1–43: Szaty kapłańskie; 29,1–46: Wyświęcenie sług ołtarza. Nieustanne całopalenie; 30,1–31,18: Przepisy uzupełniające; 32,1–34,35: Przeniewierstwo Izraela i odnowienie przymierza; 35,1–40,38: Przygotowanie i postawienie przybytku.