Struktura Księgi Wyjścia 1–18 i komplementarnie struktura perykopy prawa (Wj 12,1–13,16) stanowią wzór dla sederu (rytu) Paschy, sprawowanej przez cały Izrael w nocy 15. Abib każdego roku na cześć Pana jako suwerena Izraela. Sprawowanie Paschy jest każdorazowym uobecnieniem przymierza, zawartego przez Pana z Izraelem w ramach całego exodusu, zapisanego w Wj 1–18, a szczególnie w czterech perykopach: 6,2–11,10; 12,1–13,16; 13,17–14,31; 15,1–21.
| Pan wyprowadził Izraela z Egiptu tak, by jednocześnie zawrzeć z nim przymierze według 4–elementowego ceremoniału starożytnych ludów Wschodu. |
Tak jak pierwszym zasadniczym krokiem w procedurze zawarcia przymierza jest przedstawienie jego kontrahentów, a szczególnie silniejszego z nich, w tym jego obietnic dla słabszego partnera, tak i w pierwszej perykopie (6,2–11,10) i w I części sederu Paschy ukazany jest majestat Pana, którego wielkość objawiona jest przez cudownych dziesięć znaków, dokonanych przez Niego za pośrednictwem Mojżesza i Aarona w ziemi egipskiej, a ogłaszanych przez przewodniczącego sederu Paschy w każdym miejscu sprawowania liturgii tej świętej nocy.
Prawo przymierza, stanowiące w traktatach starożytnych przymierzy element następny po przedstawieniu jego kontrahentów, reprezentuje w Księdze Wyjścia perykopa prawa (12,1–13,16), a w sederze Paschy nakazana prawem uczta z baranka–Paschy. Ze względu na obecną niemożność ofiarowania Panu baranka w świątyni jerozolimskiej seder zawiera akty liturgiczne zastępcze, przy czym spożywanie przaśnika z gorzkimi ziołami jest najbardziej wymownym znakiem, uobecniającym nakazane w Egipcie przez Pana spożywanie baranka z przaśnikiem i gorzkimi ziołami (por. Wj 12,8).
Należy zaznaczyć, że zawarty w tej perykopie prawa opis wyjścia Izraelitów z Egiptu (Wj 12,34–39) służy objaśnieniu celowości prawa Paschy.
Sam akt nieodwołalnego zawarcia (cięcia) przymierza, zapisany w perykopie trzeciej (13,17–14,31), uobecniany jest w III części sederu Paschy: spożywanie przaśnego afikomanu i modlitwa o zbawczy exodus; otwarcie drzwi i modlitwa o wylanie gniewu na wrogów wychodzącego Ludu – są znakami uobecnianego przejścia Pana i Jego Ludu przez pustynię i między połowami rozciętego Rahaba, Morza Sitowia. Akt zawarcia przymierza zostaje dokonany według identycznej formy, jaką miało zawarcie przymierza Pana z Abramem (por. Rdz 15,17n ––> kliknij).
Tak jak po zawarciu przymierza, dokonanym poprzez przejście pomiędzy połowami Morza Sitowia, Izrael śpiewał hymn uwielbienia na cześć Boga–Zbawcy (15,1–21), tak i w IV części sederu Izrael wznosi potężny Hallel, wielbiąc psalmami 114–118; 136 i pieśniami Tego, który jest Bogiem ponad wszystkimi bogami, a którego łaska dla Izraela jest niezgłębiona.
Hymn ten jednocześnie:
Sformułowanie «I wezmę sobie was za mój lud, i będę wam Bogiem,» jest równoznaczne z oświadczeniem woli: «chcę teraz zawrzeć z wami przymierze». Właśnie teraz Bóg inicjuje 4–elementowy starożytny ceremoniał zawierania przymierza, którego centralnym aktem «cięcia» (zawarcia) będzie akt przejścia Boga i Izraela pomiędzy wodami rozciętego na połowy Morza Sitowia:
BTP Wj 6,6–8 6 Przeto powiedz synom izraelskim: Ja jestem Pan! Uwolnię was od jarzma egipskiego i wybawię was z niewoli, i wyswobodzę was wyciągniętym ramieniem i przez surowe kary. 7 I wezmę sobie was za mój lud, i będę wam Bogiem, i przekonacie się, że Ja, Pan, Bóg wasz, uwolniłem was spod jarzma egipskiego. 8 Potem wprowadzę was do ziemi, którą z ręką podniesioną przysiągłem dać Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi. Dam ją wam na własność. Zaiste, Ja jestem Pan!»
REALIZACJA ZOBOWIĄZAŃ PRZYMIERZA
NASTĘPUJE ZARAZ PO PRZEJŚCIU MORZA SITOWIA
(co zapisano w perykopie 5–ej, symetrycznej do perykopy 2–iej, w której opisane są zobowiązania Boga):
Bóg już spełnił daną obietnicę, choć Izrael z własnej winy dopiero po czterdziestu latach wejdzie w pełni w posiadanie ziemi. To jednak nie jest teraz ważne: w hymnie następuje już teraz pełna realizacja obdarowania i przyjęcia daru – na zasadzie liturgicznej antycypacji wydarzeń, które historycznie spełnią się po latach czterdziestu:
BTP Wj 15,13–17 13 Wiodłeś Twą łaską lud oswobodzony, przeprowadziłeś go Twą mocą w święte Twe mieszkanie. 14 Wieść tę narody przyjęły ze drżeniem, padł strach na mieszkańców filistyńskiej ziemi. 15 Przerazili się wtedy książęta Edomu, wodzów Moabu ogarnęła bojaźń, truchleją z trwogi wszyscy mieszkańcy Kanaanu. 16 Strach i przerażenie owładnęły nimi. Wobec siły ramienia Twego stali się jak kamień, aż przejdzie lud Twój, o Panie, aż przejdzie lud, któryś sobie nabył. 17 Wprowadziłeś ich i osadziłeś na górze twego dziedzictwa, w miejscu, które uczyniłeś swym mieszkaniem, w świątyni, którą założyły Twoje ręce, Panie.
Izrael uznaje w pełni właśnie teraz swoją przynależność do Pana jako swego Boga:
BTP Wj 15,1–2 1 Wtedy Mojżesz i Izraelici razem z nim śpiewali taką pieśń ku czci Pana: Będę śpiewał ku czci Pana, który wspaniale swą potęgę okazał, gdy konia i jeźdźca jego pogrążył w morzu. 2 Pan jest moją mocą i źródłem męstwa! Jemu zawdzięczam moje ocalenie. On Bogiem moim, uwielbiać Go będę, On Bogiem ojca mego, będę Go wywyższał.
Wj 15,11 Któż jest pośród bogów równy Tobie, Panie, w blasku świętości, któż Ci jest podobny, straszliwy w czynach, cuda działający!
Wj 15,18 Pan jest królem na zawsze, na wieki!
12,27–28 27 tak im odpowiecie: To jest ofiara Paschy dla Pana, który ominął domy synów Izraela w Egipcie w czasie karania Egiptu i domy nasze ocalił. I ukląkł Lud i oddali pokłon. 28 I poszli i uczynili synowie Izraela tak, jak nakazał Pan Mojżeszowi i Aaronowi, tak uczynili.
12,50 I uczynili wszyscy synowie Izraela tak, jak nakazał Pan Mojżeszowi i Aaronowi, tak uczynili.