PONOWNE SPOJRZENIE NA PROBLEMATYKĘ
GŁÓWNEGO BOHATERA
ORAZ STRUKTURY LITERACKIEJ
KSIĘGI WYJŚCIA

Warto po przejściu do niniejszego punktu prezentacji jeszcze raz spojrzeć na przedstawiony już wcześniej fragment Księgi Wyjścia z Biblii Tysiąclecia, który zawiera:

Nagłówki te i wcięcia, mając pomóc czytelnikowi w możliwie szybkim zapoznaniu się z głównymi zagadnieniami tekstu, zawartego pomiędzy nimi, jednocześnie:

Ponieważ przy opracowaniu tych pomocniczych tekstów nie stosowano metody czytania teocentrycznego, dlatego bohaterem Księgi Wyjścia w świetle nagłówków jest Mojżesz i Izrael, a nie Bóg…

Oto wygląd strony z widocznymi nagłówkami („KSIĘGA WYJŚCIA”, „UWOLNIENIE IZRAELITÓW Z EGIPTU”, „IZRAEL W EGIPCIE”, „Rozrost i ucisk Izraela”, „Urodzenie Mojżesza”) i wcięciami (na początku wierszy: z pierwszego rozdziału: 8 i 15; z drugiego rozdziału: 5.):

KSIĘGA WYJŚCIA

UWOLNIENIE IZRAELITÓW Z EGIPTU

IZRAEL W EGIPCIE

Rozrost i ucisk Izraela

1 1 Oto imiona synów Izraela, którzy razem z Jakubem przybyli do Egiptu. Każdy zaś przyszedł ze swoją rodziną: 2 Ruben, Symeon, Lewi, Juda; 3 Issachar, Zabulon i Beniamin: 4 Dan, Neftali, Gad i Aser. 5 Było zaś wszystkich potomków Jakuba siedemdziesiąt osób, Józef zaś już był w Egipcie. 6 Potem umarł Józef i wszyscy jego bracia, i całe to pokolenie. 7 A synowie Izraela rozradzali się, pomnażali, potężnieli i umacniali się coraz bardziej, tak że cały kraj się nimi napełnił.

8 Lecz rządy w Egipcie objął nowy król, który nie znał Józefa. 9 I rzekł do swego ludu: «Oto lud synów Izraela jest liczniejszy i potężniejszy od nas. 10 Roztropnie przeciw niemu wystąpmy, ażeby się przestał rozmnażać. W wypadku bowiem wojny mógłby się połączyć z naszymi wrogami w walce przeciw nam, aby wyjść z tego kraju». 11 Ustanowiono nad nim przełożonych robót publicznych, aby go uciskali ciężkimi pracami. Budowano wówczas dla faraona miasta na składy: Pitom i Ramses. 12 Ale im bardziej go uciskano, tym bardziej się rozmnażał i rozrastał, co jeszcze potęgowało wstręt do Izraelitów. 13 Egipcjanie bezwzględnie zmuszali synów Izraela do ciężkich prac 14 i uprzykrzali im życie uciążliwą pracą przy glinie i cegle oraz różnymi pracami na polu. Do tych wszystkich prac przymuszano ich bezwzględnie.

15 Potem do położnych u kobiet hebrajskich, z których jedna nazywała się Szifra, a druga Pua, powiedział król egipski 16 te słowa: «Jeśli będziecie przy porodach kobiet hebrajskich, to patrzcie na płeć noworodka. Jeśli będzie chłopiec, to winnyście go zabić, a jeśli dziewczynka, to zostawcie ją przy życiu». 17 Lecz położne bały się Boga i nie wykonały rozkazu króla egipskiego, pozostawiając przy życiu [nowo narodzonych] chłopców. 18 I wezwał król egipski położne, mówiąc do nich:

«Czemu tak czynicie i czemu pozostawiacie chłopców przy życiu?» 19 One odpowiedziały faraonowi: «Kobiety hebrajskie nie są podobne do Egipcjanek, one są zdrowe, toteż rodzą wcześniej, zanim zdoła do nich przybyć położna». 20 Bóg dobrze czynił położnym, a lud izraelski stawał się coraz liczniejszy i potężniejszy. 21 Ponieważ położne bały się Boga, również i im zapewnił On potomstwo. 22 Faraon wydał wtedy całemu narodowi rozkaz: «Wszystkich nowo narodzonych chłopców Hebrajczyków należy wyrzucić do rzeki, a dziewczynki pozostawić przy życiu».

Urodzenie Mojżesza

2 1 Pewien człowiek z pokolenia Lewiego przyszedł, aby wziąć za żonę jedną z kobiet z tegoż pokolenia.² Ta kobieta poczęła i urodziła syna, a widząc, że jest piękny, ukrywała go przez trzy miesiące.³ A nie mogąc ukrywać go dłużej, wzięła skrzynkę z papirusu, powlekła ją żywicą i smołą, i włożywszy w nią dziecko, umieściła w sitowiu na brzegu rzeki. 4 Siostra zaś jego stała z dala, aby widzieć, co się z nim stanie.

5 A córka faraona zeszła ku rzece, aby się wykąpać, a jej służące przechadzały się nad brzegiem rzeki. Gdy spostrzegła skrzynkę pośród sitowia, posłała służącą, aby ją przyniosła. 6 A otworzywszy ją, zobaczyła dziecko: był to płaczący chłopczyk. Ulitowała się nad nim mówiąc: «Jest on spośród dzieci Hebrajczyków». 7 Jego siostra rzekła wtedy do córki faraona: «Chcesz, a pójdę zawołać ci karmicielkę spośród kobiet Hebrajczyków, która by wykarmiła ci to dziecko?» 8 «Idź» – powiedziała jej córka faraona. Poszła wówczas dziewczyna zawołać matkę dziecka. 9 Córka faraona tak jej powiedziała: «Weź to dziecko i wykarm je dla mnie, a ja dam ci za to zapłatę». Wówczas kobieta zabrała dziecko i wykarmiła je. 10 Gdy chłopiec podrósł, zaprowadziła go do   córki   faraona,  i był dla niej jak syn. Dała

1,5 LXX ma „siedemdziesiąt pięć osób”; por. Rdz 46,27 (LXX) i Dz 7,14.

1,16 Tłum. przybliżone. Dosł.:  „dwa kamienie” –

zapewne aluzja do specjalnego krzesła położnic. LXX opisowo: „a będą miały rodzić”.

1,22 Wg LXX, Sam.

2,1 Imiona zob. Wj 6,20; Lb 3,19; 26,59.

Przyjrzawszy się poszczególnym nagłówkom z Biblii Tysiąclecia można zauważyć, że głównym bohaterem – według polskiej współczesnej redakcji – jest Izrael i jego wódz, Mojżesz.

Czy odczytane z nagłówków rozwiązanie pytania o głównego bohatera jest zgodne z zamysłem hebrajskiego hagiografa–redaktora ostatecznej wersji natchnionego tekstu? – oto pytanie kluczowe dla analiz, które zostaną tu przeprowadzone już bezpośrednio w następnych etapach niniejszej prezentacji.

Tak samo ważne jest i drugie pytanie: czy odczytana z nagłówków i wcięć struktura literacka Księgi Wyjścia jest strukturą nadaną Księdze przez tegoż natchnionego hagiografa–redaktora?