Opracowanie internetowe:
dr Wojciech Kosek
Odtąd tekst Agendy opolskiej:
(s. 4) … Nabożeństwa pomagają w przeżywaniu roku liturgicznego, wskazują jak czerpać z jego bogactwa. Podobnie zresztą poświęcenia i błogosławieństwa, które z pewnym podobieństwem do sakramentów oznaczają skutki, przede wszystkim duchowe, a osiągają je przez modlitwę Kościoła (KL 60).
Oby ta „Agenda” była wydatną pomocą duszpasterską i przyczyniła się do pogłębienia życia religijnego wiernych Opolszczyzny.
Opole, w dniu św. Jacka 1981 r.
† ALFONS NOSSOL
BISKUP OPOLSKI
(s. 5)
WPROWADZENIE DUSZPASTERSKIE
NABOŻEŃSTWA
I. Sobór Watykański II zaleca usilnie nabożeństwa ludu chrześcijańskiego, zgodnie z przepisami i zasadami Kościoła, zwłaszcza te, które się odbywają z woli Stolicy Apostolskiej. Szczególnym uznaniem cieszą się także nabożeństwa partykularnych Kościołów, odprawiane z polecenia biskupów, stosownie do zwyczajów lub ksiąg prawnie zatwierdzonych. Uwzględniając okresy liturgiczne, nabożeństwa te należy tak uporządkować. aby zgadzały się z liturgią, z niej poniekąd wypływały i do niej wiernych prowadziły, ponieważ ona ze swej natury znacznie je przewyższa (KL 13).
Z pośród jednak wszystkich nabożeństw ostatni Sobór w sposób szczególny zaleca nieszpory, które – jako właściwą modlitwę wieczorną Kościoła – każe odprawiać zwłaszcza w niedziele i dni świąteczne (KL 100). Duszpasterz winien dlatego pamiętać o tym w programowaniu nabożeństw w swojej parafii.
2. Do pielęgnowania nabożeństw, zarówno tradycyjnych jak i nowych, zobowiązuje nas również Episkopat Polski we Wskazaniach o nabożeństwach z 30 X 1972 (por. tekst z WUDOp 27: 1973 s. 165-172).
3. Jest jednak rzeczą nieodzowną, aby duch świętej liturgii i jej przepisy tak zbawiennie na te nabożeństwa wpływały, aby się w nie nic nie wkradło niestosownego lub niegodnego okazałości Bożego domu, nic uchybiającego świętym obrzędom lub szkodliwego dla zdrowej pobożności (Pius XII, Enc. Mediator Dei, tłum. pol., Kielce 1948, s. 97).
4. Tak jak w ofierze Mszy św. narasta stopniowo obecność Chrystusa Pana: od obecności w zgromadzeniu liturgicznym przez obecność w osobie kapłana-liturga, w czytanym słowie Bożym aż do sakramentalnej obecności w Postaciach konsekrowanych, ofiarowanych i spożywanych (por. KL 7; lustr. o kulcie tajemnicy eucharystycznej z 25 V 1967, n. 9); tak samo (s. 6) trzeba w nabożeństwach uwzględnić zasadę stopniowania, hierarchię poszczególnych elementów nabożeństwa oraz powolnego narastania jego treści.
5. Tematyka nabożeństw powinna uwzględniać okresy liturgiczne. Trzeba więc zrezygnować z odprawiania niektórych wotywnych nabożeństw, związanych z określonymi dniami tygodnia, np. w Środę Popielcową lub w środę Wielkiego Tygodnia nie odprawia się Mszy św. przy ołtarzu św. Józefa z dołączeniem nabożeństwa ku Jego czci.
6. Encyklika Mediator Dei przestrzega, aby w nabożeństwa nic nie wkradło się niestosownego lub (…) szkodliwego dla zdrowej pobożności (zob. p. 2). Jeśli duch liturgii, nacechowany rozsądną trzeźwością, autentyczną religijnością i głębią teologiczną, ma wpłynąć na nabożeństwa, powinno się unikać niezdrowej tkliwości, nadmiernej uczuciowości, infantylizmu lub sztucznej sensacyjności i cudowności.
7. Rozsądna trzeźwość nie równa się oschłości i chłodowi. W czasie nabożeństw powinien rodzić się również pewien nastrój rodzinny, atmosfera wspólnoty i braterstwa, wywołane pozdrowieniem kapłana, słowem wstępnym, czytaniem lektora, pozytywnym słowem homilii (nie chłoszczącym, gdyż w nabożeństwach uczestniczą zazwyczaj aktywniejsi wierni), a także wystąpieniem scholi dziecięcej, a przede wszystkim tematem i intencją, w jakiej się nabożeństwa odprawia.
| 8. Encyklika Mediator Dei domaga się: Niechaj więc w pobożności panuje ład i porządek, i niech wszystko układa się, że tak powiemy „teocentrycznie”, jeżeli istotnie chcemy, by wszystko obróciło się na chwałę Boga przez to życie i łaskę, które na nas spływają z Chrystusa, naszej Boskiej Głowy (j.w. s. 43). Zasada ta odnosi się zwłaszcza do nabożeństw ku czci Świętych. Uroczystości Świętych głoszą cuda Chrystusa w Jego sługach, a wiernym podają odpowiednie przykłady do naśladowania (KL 111). Dlatego nabożeństwa ku czci Świętych przedstawiają ich jako naśladowców Chrystusa, budowniczych (s. 7) Królestwa Bożego, prawdziwych czcicieli Boga przez życie z wiary i śmierci w Chrystusie (por. KL 103-104). |
9. Jest sprawą zrozumiałą, że nabożeństwa mają często charakter błagalny. Człowiek w różnych potrzebach i zagrożeniach ciała i duszy szuka u Boga pomocy i siły do ich przezwyciężenia. Liturgia i jej duch przypominają jednak, że pierwszym motywem i tematem naszej pobożności powinna być „eucharystia”, tj. uwielbienie („Niech będzie Bóg uwielbiony za dar chleba…” i dziękczynienie („Dzięki składajmy Panu Bogu naszemu (…) zawsze i wszędzie”). Dlatego duszpasterz winien urządzać również nabożeństwa dziękczynne; nie może jednak zapominać i w czasie innych nabożeństw o motywie wdzięczności.
10. Ojciec Przedwieczny wybrał nas w Chrystusie, abyśmy byli święci i nieskalani przed Jego obliczem (Ef 1, 4). Religia, kult i dążenie do doskonałości stanowią całość (ut imitemur, quod colimus). Starożytne chrześcijaństwo łączyło modlitwę prawie zawsze z postawą pokutną, z postem i jałmużną. Św. Cyprian nazywa modlitwę bez jałmużny i dobrych uczynków modlitwą niepłodną (oratio sterilis – De dom. or. 32). Modlitwa jest początkiem czynu, początkiem ciągłego nawracania się (metanoia).
11. Owocem ruchu odnowy biblijno-liturgicznej i ostatniego Soboru jest nabożeństwo słowa Bożego, jakie Konstytucja o liturgii świętej zaleca odprawiać zwłaszcza w wigilie uroczystych świąt, w niektóre dni Adwentu i Wielkiego Postu oraz w niedziele i święta zwłaszcza w miejscowościach, gdzie nie ma kapłana (n. 35, 4).
12. Formy kultu ustala się w zależności od okoliczności i w miarę potrzeb wiernych (enc. MD s. 36 n.) Również nabożeństwa należy dostosować do konkretnych potrzeb Kościoła (jedność, misje, wybór nowego papieża, synod biskupów), diecezji (wakans, święcenia kapłańskie), parafii (urodzaj, pogoda, zaraza, zbrodnia popełniona w parafii), stanów (matki – w święta maryjne, młodzież, ojcowie, zawody – w święta Patronów, (s. 8) dzieci przed pierwszą spowiedzią i Komunią św., bierzmowaniem, przed wakacjami, nabożeństwa kolędowe przy żłóbku). Udział wiernych w nabożeństwach wzrasta, gdy wyznacza się godzinę najbardziej odpowiadającą sytuacji parafii, a nie przedawnionej tradycji. Stare polskie porządki nabożeństw uwzględniały zawsze różnicę między miastem a wsią, zimą a latem. Również sposób niedzielnego ogłoszenia zachęci do udziału w nabożeństwie.
Oprócz nabożeństw przeznaczonych dla wszystkich, duszpasterz odprawi niekiedy specjalne nabożeństwa dla dzieci, młodzieży, mężczyzn, kobiet, a może też dla starszych, mając na uwadze zbliżający się wyż demograficzny naszego społeczeństwa.
13. Szczególne znaczenie mają nabożeństwa ku czci Chrystusa Pana obecnego w Najśw. Sakramencie Ołtarza. Porządek, treść i cel takich nabożeństw określa Instrukcja o kulcie tajemnicy eucharystycznej z 25 V 1967 roku oraz nowa część Rytuału o kulcie Najśw. Eucharystii poza Mszą św. (por. I część Agendy). Ścisły związek między Eucharystią jako sakramentem trwałym i ofiarą uwydatnia się w znakach i w treści nabożeństwa. W znakach: podczas uroczystego i przeciągającego się dłużej wystawienia wypada, by odbywało się ono na końcu Mszy św., w czasie której konsekruje się hostię do wystawienia (n. 60). Treść nabożeństwa nawiązuje do ofiary Mszy św. i Komunii św., a więc do ściślejszego zespolenia z Chrystusem, oraz zawiera modlitwy za siebie i wszystkich swoich, o pokój i zbawienie świata. |
POŚWIĘCENIA I BŁOGOSŁAWIEŃSTWA
14. Poświęcenia i błogosławieństwa należą do sakramentaliów. Są to znaki święte, które z pewnym podobieństwem do sakramentów oznaczają skutki, przede wszystkim duchowe, a osiągają je przez modlitwę Kościoła. Przygotowują one ludzi do przyjęcia głównego skutku sakramentów i uświęcają różne okoliczności życia. Tak więc liturgia sakramentów i (s. 9) sakramentaliów sprawia, że prawie każde wydarzenie życia odpowiednio usposobionych wiernych zostaje uświęcone przez łaskę z paschalnego misterium Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa, z którego czerpią swoją moc wszystkie sakramenty i sakramentalia; w ten sposób niemal każde godziwe użycie rzeczy materialnych może zostać skierowane do uświęcenia człowieka i uwielbienia Boga (KL 60-61).
15. Należy odróżniać poświęcenie od błogosławieństwa. Poświęcenie oznacza przeznaczenie rzeczy (miejsca, naczyń, szat, znaków religijnych itp.) lub wybranie człowieka do kultu Bożego, błogosławieństwo natomiast jest uwielbieniem Boga i prośbą zanoszoną do Niego o łaskę i zbawienie dla człowieka w różnych sytuacjach życiowych; błogosławić rzeczy – znaczy:
składać dziękczynienie Bogu za dary (chleba, wody, dzieła, ludzkiej pracy itp.) i prosić Go, aby służyły człowiekowi ku zbawieniu. Czyńcie wszystko na chwałę Bożą (1 Kor 10, 31). Wszystko, co Bóg stworzył jest dobre, i niczego, co jest spożywane z dziękczynieniem, nie należy odrzucać. Staje się bowiem poświęcone przez słowo Boże i przez modlitwę (1 Tm 4, 45).
16. Duszpasterz powinien się wystrzegać skrajnych stanowisk wobec sakramentaliów: racjonalistycznej niechęci, pozbawiającej wiernych licznych elementów wzbogacających ich życie religijne i uświęcających każdą prawie okoliczność życia (KL 61), a z drugiej strony – naiwnego szafowania nimi, jakby działały magicznie.
17. Dlatego należy umożliwić wiernym świadomy, czynny i łatwy do zrealizowania w nich udział (KL 79), stosować język narodowy, a także w miarę potrzeby dotychczasowy zakres błogosławieństw, aby we wszystkim Bóg był uwielbiony, aby każda wartość ludzkiego życia stała się wyrazem czci oddawanej Bogu i aby nie powstawały dziedziny uważane (nawet przez wierzących) za czysto „świeckie”, „laickie”, nie mające żadnego związku z Bogiem. Stąd postulat konstytucji o św. liturgii: Zastrzeżone błogosławieństwa powinny być: bardzo nieliczne i to tylko na rzecz biskupów lub ordynariuszów;
odtąd pomijam kolejne strony aż do strony 20.
(s. 20)
trwa w winnym krzewie – tak samo i wy, jeżeli we Mnie trwać nie będziecie (J 15, 4).
Albo:
Słuchajmy słów Chrystusa:
Ilekroć spożywacie ten chleb, albo pijecie kielich, śmierć Pańską głosicie aż przyjdzie (1 Kor 11, 26).
Można także wybrać inny tekst z czytań podanych w Lekcjonarzu t. VII, s. 439-459, 471-511.
Obrzędy Komunii świętej i zakończenie
– jak wyżej w Obrzędach z dłuższą liturgią słowa.
(s. 21)
ROZDZIAŁ II
RÓŻNE FORMY KULTU NAJŚWIĘTSZEJ EUCHARYSTII
1. (55). Chociaż Ofiara eucharystyczna jest źródłem i szczytem całego życia chrześcijańskiego, należy usilnie rozwijać również poza Mszą świętą prywatne i publiczne nabożeństwa do Najświętszej Eucharystii, według zasad ustalonych przez prawowitą władzę.
Uwzględniając okresy liturgiczne, nabożeństwa te należy tak uporządkować, aby zgadzały się z liturgią, z niej poniekąd wypływały i do niej prowadziły wiernych (por. Instr. Euch. myst., n. 58: AAS 59 (1967) 569.
2. (56). Wierni, którzy oddają cześć Chrystusowi obecnemu w Najświętszym Sakramencie, niech pamiętają, że źródłem tej obecności jest Ofiara, a obecność ta zmierza do Komunii świętej sakramentalnej i duchowej.
| Pobożność skłaniająca wiernych do adoracji Najśw. Eucharystii, pociąga ich do pełnego udziału w tajemnicy paschalnej i do wdzięczności w odpowiedzi na dar Chrystusa, który przez swoje człowieczeństwo nieustannie wlewa życie Boże w członki swojego Ciała. Przebywając przy Chrystusie Panu, cieszą się Jego głęboką i zażyłą przyjaźnią i otwierają przed Nim swe serca, przedstawiają Mu potrzeby własne oraz wszystkich sobie bliskich, i modlą się o pokój i zbawienie świata. |
1. WYSTAWIENIE NAJŚWIĘTSZEGO SAKRAMENTU
I BŁOGOSŁAWIEŃSTWO EUCHARYSTYCZNE
WPROWADZENIE
Wystawienie a związek ze Mszą świętą
3. (58). Wystawienie Najświętszej Eucharystii, czy to w puszce czy w monstrancji, pociąga do uznania cudownej obecności Chrystusa i zachęca do serdecznego zjednoczenia z Nim. Zjednoczenie to osiąga swój szczyt w Komunii (s. 22) sakramentalnej. Dlatego wystawienie potęguje należny Chrystusowi kult w duchu i prawdzie.
Należy zwracać uwagę na to, by przy takich wystawieniach uwydatnił się związek istniejący między kultem Najświętszego Sakramentu a Mszą świętą. Przy wystawieniu należy unikać troskliwie tego wszystkiego, co w jakiś sposób mogłoby przysłonić pragnienie Chrystusa, który ustanowił Najświętszą Eucharystię głównie w tym celu, by nam służyła jako pokarm, lekarstwo i pokrzepienie (Tamże, n. 60).
4. (59). Podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu nie wolno odprawiać Mszy świętej w tej samej nawie kościoła (…).
Jeśli wystawienie przedłuża się na jeden lub więcej następnych dni, należy je przerwać na czas odprawiania Mszy świętej (…).
NIEKTÓRE PRZEPISY DOTYCZĄCE WYSTAWIENIA
5. (60). Przed Najświętszym Sakramentem, czy to przechowywanym w tabernakulum, czy to wystawionym do publicznej adoracji, klęka się na jedno kolano.
6. (61). Przy wystawieniu Najświętszego Sakramentu w monstrancji zapala się cztery albo sześć świec, to jest tyle ile w czasie Mszy świętej, i używa się kadzidła. Przy wystawieniu w puszce zapala się przynajmniej dwie świece, można użyć kadzidła.
7. (62). Zaleca się, by w kościołach, w których stale przechowuje się Najświętszy Sakrament, odbywało się co roku uroczyste wystawienie Najświętszego Sakramentu trwające dłuższy czas, choćby z przerwami, by wspólnota miejscowa mogła gorliwie rozważać i adorować tę tajemnicę.
Takie wystawienie wymaga zgody Ordynariusza miejscowego. Może się odbywać tylko wtedy, gdy przewiduje się udział odpowiedniej liczby wiernych (Tamże, n. 63).
8. (64). Tam gdzie ze względu na brak odpowiedniej liczby adorujących wystawienie nie może odbywać się bez przerwy, (s. 23) wolno Najświętszy Sakrament schować do tabernakulum, w godzinach przedtem ustalonych i ogłoszonych, nie częściej jednak niż dwa razy na dzień, np. około południa i w porze nocnej.
| To schowanie Najśw. Sakramentu może się odbywać w prostszy sposób: mianowicie kapłan albo diakon ubrany w stułę, sutannę, albę lub komżę, po krótkiej adoracji odmawia z wiernymi modlitwy i chowa Najświętszy Sakrament do tabernakulum. W podobny sposób odbywa się znów wystawienie, w oznaczonym czasie (Tamże, n. 65) |
9. (65). Porządek wystawienia Najśw. Sakramentu, które trwa krótko, należy ułożyć tak, by przed błogosławieństwem Najśw. Sakramentem poświęcić pewien czas na czytanie słowa Bożego, śpiew, modlitwy i krótką modlitwę w ciszy.
Zakazane jest wystawienie, które ma na celu tylko udzielenie błogosławieństwa (Tamże, n. 66).
10. (67). Zwyczajnym celebransem wystawienia Najśw. Sakramentu jest kapłan lub diakon, który przy końcu adoracji, przed schowaniem Najśw. Sakramentu, udziela Nim ludowi błogosławieństwa (…).
11. (68). Celebrans, jeśli jest kapłanem lub diakonem, ubiera się w sutannę, albę lub komżę i białą stułę.
Do udzielenia błogosławieństwa na końcu adoracji, gdy wystawienie jest w monstrancji, kapłan lub diakon wkłada także kapę i welon białego koloru, jeżeli wystawienie jest w puszce, wkłada welon.
OBRZĘD WYSTAWIENIA
12. (69). Gdy lud się zgromadzi i śpiewa pieśń, jeżeli okoliczności za tym przemawiają, celebrans wychodzi do ołtarza. Jeżeli Najświętszy Sakrament jest przechowywany poza (s. 24) ołtarzem wystawienia, celebrans okrywszy się welonem przenosi Najśw. Sakrament z miejsca przechowywania w towarzystwie ministrantów lub wierny.ch z zapalonymi świecami.
Puszkę lub monstrancję stawia się na mensie ołtarza nakrytej obrusem. Jeżeli wystawienie w monstrancji ma trwać dłużej, można posłużyć się tronem, ustawionym na podwyższeniu, trzeba jednak uważać by nie był on zbyt wysoko i daleko.
Po dokonaniu wystawienia w monstrancji, celebrans okadza Najśw. Sakrament. Następnie, jeżeli adoracja trwa dłuższy czas, może odejść.
13. (70). Hostię przeznaczoną do dłuższego i uroczystego wystawienia należy konsekrować podczas Mszy świętej odprawianej bezpośrednio przed adoracją, i po Komunii umieścić ją w monstrancji na ołtarzu. Mszę kończy się modlitwą po Komunii, opuszczając obrzędy zakończenia. Zanim kapłan odejdzie, stosownie do okoliczności, ustawia Najśw. Sakrament na tronie i okadza Go.
ADORACJA
| 14. (71). Podczas wystawienia tak należy ułożyć modlitwy, śpiewy i czytania, by wierni adorujący skupiali swoją uwagę na Chrystusie Panu. |
Celem ożywienia wewnętrznej modlitwy, należy dobierać czytania z Pisma św., głosić homilię albo krótkie egzorty, które by pomogły wiernym coraz głębiej cenić tajemnicę eucharystyczną. W pewnych zaś momentach dobrze jest zachować święte milczenie.
15. (72). Przed Najśw. Sakramentem wystawionym na dłuższy czas, można odprawiać jakąś część Liturgii godzin, zwłaszcza godziny główne. Przez Liturgię godzin, uwielbienia i dziękczynienia składane Bogu w czasie sprawowania Eucharystii, rozciąga się na różne pory dnia, a Kościół kieruje swe błagania do Chrystusa, przez Niego zaś do Ojca w imieniu całego świata.
(s. 25)
BŁOGOSŁAWIEŃSTWO
16. (73). Pod koniec adoracji kapłan lub diakon przychodzi do ołtarza i po przyklęknięciu na oba kolana klęka. Śpiewa się hymn albo inną pieśń eucharystyczną (pieśni zatwierdzone do użytku w liturgii). W tym czasie celebrans klęcząc okadza Najśw. Sakrament, jeżeli wystawienie było w monstrancji.
Przed błogosławieństwem, które kończy adorację, zwłaszcza kiedy to jest krótka, można śpiewać tylko ostatnią część hymnu Sław języku, tajemnicę, a mianowicie od słów:
Przed tak wielkim Sakramentem…
Można śpiewać inne hymny i pieśni eucharystyczne.
17. (74). Następnie celebrans wstaje i mówi:
Módlmy się
Następuje krótka chwila milczenia, po której celebrans odmawia jedną z niżej podanych modlitw.
A.
Boże, Ty w Najświętszym Sakramencie zostawiłeś nam pamiątkę swej męki, * daj nam taką czcią otaczać święte tajemnice Ciała i Krwi Twojej, * abyśmy nieustannie doznawali owoców Twego odkupienia. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków.
W.: Amen.
Albo B:
Panie Boże, wierzymy i wyznajemy, że Jezus Chrystus narodzony z Dziewicy Maryi i umęczony na krzyżu jest obecny w Najświętszym Sakramencie, * spraw, abyśmy z tego Boskiego źródła czerpali laskę wiecznego zbawienia. Przez Chrystusa Pana naszego.
W.: Amen.
Albo C:
Panie Boże, daj nam godnie wielbić, ukrytego w Najświętszym Sakramencie, Twojego Syna, który został za nas zabity jak baranek, * abyśmy mogli oglądać Go w wiecznej chwale.
(s. 26)
Który żyje i króluje na wieki wieków.
W.: Amen.
Albo D:
Boże, Ty nam dałeś prawdziwy Chleb z nieba, * spraw, abyśmy mocą duchowego pokarmu zawsze żyli w Tobie * i w dniu ostatecznym chwalebnie zmartwychwstali. Przez Chrystusa Pana naszego.
W.: Amen.
Albo E:
Boże, nasz Ojcze, oświeć nasze serca światłem wiary i rozpal ogniem miłości, * abyśmy w duchu i prawdzie całym oddaniem wielbili Chrystusa, * którego w tym Sakramencie wielbimy jako naszego Boga I Pana. Który żyje i króluje na wieki wieków.
W.: Amen.
Albo F:
Boże, Ty nas odnawiasz przez Najświętszy Sakrament,
* niech On napełni nasze serca słodyczą Twojej miłości * i pomoże dążyć do niewypowiedzianych bogactw Twojego Królestwa. Przez Chrystusa Pana naszego.
W.: Amen.
Albo G: (zwłaszcza w okresie wielkanocnym)
Boże, Ty przez paschalne misterium Chrystusa odkupiłeś wszystkich ludzi, * zachowaj w nas dzieło swojego miłosierdzia, * abyśmy nieustannie czcząc tajemnicę naszego zbawienia, mogli osiągnąć jego owoc. Przez Chrystusa Pana naszego.
W.: Amen.
18. (75). Po modlitwie kapłan lub diakon, włożywszy welon, przyklęka, wstaje, bierze monstrancję lub puszkę i w milczeniu czyni znak krzyża nad ludem.
SCHOWANIE NAJŚWIĘTSZEGO SAKRAMENTU
19. (76). Po błogosławieństwie, ten sam kapłan lub diakon, który błogosławił, albo inny kapłan lub diakon, chowa (s. 27) Najśw. Sakrament w tabernakulum, przyklęka i odchodzi.
W tym czasie lud, stosownie do okoliczności, wykonuje jakąś aklamację lub śpiewa odpowiednio dobraną pieśń.
2. PROCESJE EUCHARYSTYCZNE
20. (77). W procesjach, w czasie których celebrans niesie Najświętszą Eucharystię poza kościół wśród uroczystych obrzędów i śpiewów, lud chrześcijański składa publiczne świadectwo swej wiary i pobożności wobec Najświętszego Sakramentu.
21. (77). O stosowności, sposobie urządzania, czasie i miejscu procesji orzeka Ordynariusz miejscowy. Procesja każda ma odbywać się z godnością i bez ujmy czci należnej Najśw. Sakramentowi.
22. (78). Wśród procesji eucharystycznych szczególne znaczenie pastoralne w życiu parafii lub miasta ma procesja, która co roku odbywa się w uroczystość Bożego Ciała, albo w innym stosownym dniu, bliskim tej uroczystości.
Tam, gdzie współczesne warunki na to pozwalają i procesja może być naprawdę wyrazem wspólnej wiary i uwielbienia, należy ją zachować zgodnie z przepisami prawa.
Gdzie procesja nie może się odbyć, należy urządzić inną publiczną uroczystość dla całego miasta albo poszczególnych jego części w kościele katedralnym, albo w innych dogodniejszych miejscach.
23. (9). Wypada, by procesja z Najświętszym Sakramentem odbywała się po Mszy świętej, w czasie której konsekruje się hostię do procesji. Można również odbyć procesję po dłuższe 3 publicznej adoracji, którą odprawia się po Mszy świętej.
24. (80). Jeżeli chodzi o porządek i przebieg procesji eucharystyczne 3, należy zachować miejscowe zwyczaje i zarządzenia tak co do Wystroju placów i ulic, jak co do kolejności (s. 28) uczestników procesji. Podczas drogi, jeżeli istnieje zwyczaj i przemawia za tym dobro pastoralne wiernych, można urządzić krótkie nabożeństwo przy ołtarzu stacyjnym, a nawet udzielić błogosławieństwa eucharystycznego. Śpiewy i modlitwy winny być tak dobrane, aby wszyscy okazali przez nie wiarę w Chrystusa i ku Niemu kierowali całą uwagę.
25. (81). Jeżeli procesja odbywa się zaraz po Mszy św., kapłan, który niesie Najśw. Sakrament, może zatrzymać szaty, w których odprawiał Mszę św., albo może wziąć kapę białego koloru, natomiast jeżeli procesja nie następuje bezpośrednio po Mszy świętej, wkłada kapę.
26. (82). Światła, kadzidła i baldachimu, pod którym idzie kapłan niosący Najśw. Sakrament, używa się zgodnie z miejscowymi zwyczajami.
27. (83). Wypada, by procesja wyruszała z jednego kościoła i kierowała się do innego kościoła. Jeżeli jednak miejscowe warunki za tym przemawiają, może wrócić do tego kościoła, z którego wyszła.
28. (84). Na zakończenie procesji udziela się błogosławieństwa Najśw. Sakramentem w kościele, do którego procesja doszła, albo w innym dogodnym miejscu, i chowa się Najświętszy Sakrament.
29. Ponieważ sprawy częstotliwości procesji eucharystycznych reguluje miejscowy Ordynariusz, dlatego też w Diecezji Opolskiej zezwala się na następujące procesje:
(s. 29)
ROZDZIAŁ III
UROCZYSTE ADORACJE W PARAFII
Podane wyżej normy wyraźnie zalecają, aby w kościołach, w których stałe przechowuje się Najśw. Sakrament, odbywało się co roku uroczyste wystawienie Najśw. Sakramentu trwające dłuższy czas, choćby z przerwami, by wspólnota miejscowa mogła gorliwiej rozważać i adorować tę tajemnicę. Takie wystawienie wymaga zgody Ordynariusza miejscowego (n. 62).
Pod pojęciem doroczne uroczyste wystawienia nowe prawodawstwo kościelne rozumie przede wszystkim dotychczasowe Nabożeństwa czterdziestogodzinne i tzw. Wieczną Adorację.
1. CZTERDZIESTOGODZINNE NABOŻEŃSTWO
Nabożeństwo to z upływem czasu zmieniało swoje cele. Pierwotnie oznaczało ono rozpamiętywanie przed wystawionym Najśw. Sakramentem przebywania Chrystusa w grobie (40 godzin). Następnie stopniowo przekształciło się w eucharystyczne dni błagalne i wynagradzające za popełnione grzechy, zwłaszcza w okresie karnawału.
Obecnie nabożeństwo to polega zwykle na całodziennej adoracji, w niedzielę, poniedziałek i wtorek przed Środą Popielcową.
O ile przemawiają za tym względy duszpasterskie, zwłaszcza obsługa więcej niż jednego kościoła w parafii, wolno 40-godzinne nabożeństwo przesunąć z dni przed Środą Popielcową na trzy dowolne dni w pierwszym tygodniu Wielkiego Postu. Godziny adoracyjne wolno też przesunąć na późniejsze godziny wieczorne, o ile odpowiada to bardziej wiernym.
Celem podkreślenia łączności adoracji ze Mszą św., hostię do monstrancji należy konsekrować we Mszy św. poprzedzającej bezpośrednio adorację; Msza kończy się wtedy Postkomunią.
Wystawienie może rozpocząć się po ostatniej Mszy św. rannej. Jeżeli pomiędzy Mszami niedzielnymi istniałaby przerwa (s. 30) przynajmniej około pół godziny i byłaby dostateczna ilość adorujących, można w tym czasie urządzić adorację Najśw. Sakramentu, którą obowiązkowo należy przerwać na czas następnej Mszy w. (WUDO 1968, s. 97).
Propozycje godzin adoracyjnych:
Podczas godzin adoracyjnych zaleca się czytanie słowa Bożego z Lekcjonarza mszalnego, t. VII, s. 439–460.
Zakończenie całodziennej adoracji
Adoracja Najśw. Sakramentu wywodzi się ze Mszy św. i do pełniejszego w niej udziału ma prowadzić, a zwłaszcza do Komunii sakramentalnej (Instr. Euch. myst., n. 50). Dlatego też głównym akcentem całodziennego wystawienia powinna być uroczysta Msza święta, kończąca adorację. Istnieje ogólne zezwolenie na binację w takim dniu, gdy w parafii pracuje tylko jeden kapłan.
Msza św. rozpoczyna się krótką lub dłuższą wspólną adoracją, w czasie której można odmówić: albo Litanię do Imienia Jezus – DN s. 65, albo Litanię do Serca Pana Jezusa – DN s. 67, albo Przebłaganie – DN s. 142 lub jedną z modlitw adoracyjnych. Następnie śpiewa się pieśń na błogosławieństwo, w tym czasie następuje okadzenie, a po odśpiewaniu oracji kapłan udziela błogosławieństwa eucharystycznego i chowa Najśw. Sakrament do tabernakulum.
Odprawia się następnie Mszę św. wotywną o Najśw. Sakramencie, od Gloria, czytania własne – LM VII, S. 439-460. Homilia po Ewangelii, a jako śpiew dziękczynny po Komunii śpiewa się hymn: Ciebie Boże wielbimy – DN nr 825. Mszę kończy się postkomunią i błogosławieństwem końcowym. Zaleca się użycie w czasie Mszy św. kadzidła.
Jeżeli istnieje taki zwyczaj lub pozwalają na to warunki adorację można zakończyć procesją teoforyczną.
(s. 31)
2. NIEUSTANNA (WIECZNA) ADORACJA
Adoracja ta odprawia się w poszczególnych kościołach i kaplicach w terminach stałych, zatwierdzonych przez Ordynariusza. Jest to adoracja całodzienna lub nocna. Podobnie jak 40-godzinne nabożeństwo, wystawienie Najśw. Sakramentu rozpoczyna się i kończy Mszą świętą.
Na poszczególne godziny adoracyjne zaprasza się różne stany lub grupy parafian (dzieci, młodzież, ojcowie, matki, członków III Zakonu, Żywego Różańca).
Wzory nabożeństw w DN s. 82, 87, lub Agendzie.
W kościołach, w których odbywa się adoracja Najśw. Sakramentu, wolno na rozpoczęcie i zakończenie odprawić Mszę wotywną o Najświętszym Sakramencie, GL, pref. i czytania własne (LM VII, s. 439-460), kolor biały.
3. GODZINA ŚWIĘTĄ
Nabożeństwo adoracyjne, zwane „Godziną świętą”, odprawia się w czwartki przed pierwszym piątkiem miesiąca. Jeżeli przemawiają za tym racje duszpasterskie (np. latem w parafiach wiejskich) nabożeństwo to można przesunąć na pierwszą niedzielę miesiąca. Godzina święta jest odpowiedzią na wezwanie Chrystusa modlącego się w Ogrodzie Oliwnym: Zostańcie tu i czuwajcie ze mną (Mt 26, 38). Nabożeństwo to może być odprawione przed lub po Mszy wieczornej.
WZÓR 1: DN s. 87-92.
WZÓR II
Pieśń na wystawienie: Bądźże pozdrowiona DN nr 403.
Modlitwa wstępna
K.: Panie Jezu Chryste, w czasie tej godziny pragniemy odpowiedzieć na Twoje wezwanie „Czuwajcie i módlcie się”. Dlatego chcemy Cię uczcić i wyznać naszą wiarę i miłość (s. 32) do Ciebie, obecnego wśród nas w Najświętszym Sakramencie. Obiecałeś pozostać wśród nas aż do końca wieków. Pragniemy podziękować Ci za to i przeprosić Cię za brak naszej miłości i słabą wiarę. Umocnij i oczyść nas mocą Twojego Ducha Świętego. Oświeć oczy umysłu naszego, abyśmy chwalili Cię nie tylko ustami, ale i świętością naszego życia.
Nasza modlitwa ma być dialogiem – rozmową z Tobą, dlatego najpierw Ty, Panie, przemów do nas w swoim zbawczym słowie.
Czytanie: odpowiednio dobrane na dany okres liturgiczny – patrz LM VII s. 439-459.
Po czytaniu chwila cichej medytacji lub krótka homilia.
Pieśń: Uwielbiajmy zawsze, wszędzie DN nr 501.
albo: Ja wiem w kogo ja wierzę DN nr 411
Wiara w obecność Chrystusa
K.: Panie Jezu Chryste, Synu Boga żywego, Ty jesteś prawdziwym Bogiem i Człowiekiem, wielbimy Cię za Twoją rzeczywistą i wieloraką obecność wśród nas. Naszą wiarę pragniemy wyznać przez wspólne powtarzanie słów:
W.: Wierzymy, Panie Jezu!
K.: Wierzymy w Twoją szczególną obecność tu w Najświętszym Sakramencie Eucharystii.
W.: Wierzymy, Panie Jezu!
K.: Wierzymy także w Twoją obecność w słowie Pisma świętego. –
W.: Wierzymy, Panie Jezu!
K.: W Twoją obecność w zgromadzeniu wiernych, zebranym tu w imię Twoje. –
W.: Wierzymy, Panie Jezu!
K.: Panie Jezu, wielbimy Cię, wychwalamy i dzięki Ci składamy, że zechciałeś zamieszkać pośród nas, aby stać się (s. 33) światłem dla naszego życia i jedyną drogą do Ojca, któremu chwała na wieki wieków.
W.: Amen.
K.: W milczeniu rozważmy świętą tajemnicę obecności Chrystusa. (Chwila cichej modlitwy).
Trwajcie w miłości mojej
Pieśń: Gdzie miłość wzajemna i dobroć DN nr 833
albo: Jezu miłości Twej DN nr 519.
Lektor: W czasie Ostatniej Wieczerzy Pan Jezus powiedział: „Jak Mnie umiłował Ojciec, tak i Ja was umiłowałem. Wytrwajcie w miłości mojej. Jeśli będziecie zachowywać moje przykazania, będziecie trwać w miłości mojej, tak jak Ja zachowałem przykazania Ojca mego i trwam w Jego miłości. To wam powiedziałem, aby radość moja w was była i aby radość wasza była pełna” (J 15, 9-11).
K.: Dziękujemy Ci, Panie Jezu, za Najśw. Sakrament, dar Twojej miłości. Nikt nie ma większej miłości nad tego, który życie swoje oddaje za drugich. W Najśw. Sakramencie dajesz się nam całkowicie. Miłość Twoja obejmuje wszystkich ludzi, w tym także każdego z nas. Dlatego Ty, Panie, masz prawo żądać od nas trwania w miłości.
Nasz obowiązek wzajemnej miłości ma trwałe i niewzruszone uzasadnienie w Tobie samym. Uszlachetniłeś miłość wzajemną między nami. Kochamy bliźnich naszych, bo w nich Ciebie widzimy, bo Ty z nimi się utożsamiasz. Wielbimy Cię za to teraz i na wieki.
W.: Amen.
Pieśń: Jezu, gdy patrzę DN nr 518.
Chleb życia
Lektor: Prawdziwy chleb dający życie zapowiedział już Bóg w Starym Testamencie, kiedy prorok Eliasz ratując (s. 34) się ucieczką, po jednym dniu drogi znalazł się wycieńczony na pustyni. Usiadł pod jednym z jałowców i pragnął umrzeć i tak się modlił: „Odbierz mi, Panie, życie, bo nie jestem lepszy od moich przodków”. Po czym położył się tam i zasnął. A oto anioł, trącając go, powiedział: „Wstań, jedz, bo przed tobą długa droga”! „Eliasz spojrzał, a oto przy jego głowie chleb i dzban z wodą. (…) Powstawszy zatem, zjadł i wypił. Następnie mocą tego pożywienia szedł czterdzieści dni i czterdzieści nocy aż do Bożej góry Horeb” (1 Krl 19,4-8).
K.: Panie Jezu Chryste, Ty jesteś naszym pokarmem na drodze naszego życia, Ty jesteś w Najświętszym Sakramencie naszym Chlebem, dziękujemy Ci za to, a równocześnie gorąco prosimy, umacniaj nas, Panie, Twoim Chlebem życia.
W.: Prosimy Cię, Panie.
K.: Panie Jezu, udziel nam Swojej mocy i siły, aby nie słabła nasza gorliwość; pomnóż naszą miłość ku Tobie i naszą gorliwość; pomnóż też naszą miłość ku naszym braciom; pozwól nam posilać się Chlebem życia przy Twoim stole eucharystycznym, a mocą tego pokarmu dozwól nam (s. 35) dojść do Ciebie, gdzie królujesz z Bogiem Ojcem w jedności Ducha Świętego teraz i na wieki wieków.
W.: Amen.
Pieśń: Jam jest chlebem żywym DN nr 449 albo:
Chrystus Pan karmi nas DN nr 444
Modlitwa błagalna – prośby
K.: Panie i Boże nasz, przez Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, obecnego wśród nas w tym Najśw. Sakramencie Ołtarza, zanosimy przed Twoje Oblicze nasze pokorne prośby.
(s. 36)
K.: Wszechmogący wieczny Boże, wysłuchaj nasze błagania; spraw, abyśmy w eucharystyczny sposób zjednoczeni z Jezusem Chrystusem, Twoim Synem i naszym Panem, zanosili Go braciom przez nasze coraz lepsze życie. Niech On przemawia przez nasze usta, niech działa przez nasze serce i ręce, aby w ten sposób ludzie doświadczali Jego miłości. Uczyń nas uczniami i zwiastunami Twojej miłości i pokoju. Przez Chrystusa Pana naszego.
W.: Amen.
Można odmówić Litanię do Imienia Jezus DN s. 65 lub w Agendzie.
Pieśń na błogosławieństwo – błogosławieństwo – pieśń na zakończenie.
(s. 37)
CZĘŚĆ II
NABOŻEŃSTWA W ROKU LITURGICZNYM
I OKOLICZNOŚCIOWE
ROZDZIAŁ I
W DNIU PAŃSKIM I W ŚWIĘTA
1. PRZYGOTOWANIE DO NIEDZIELI
W oparciu o najstarszą tradycję chrześcijańską liturgiczny obchód niedzieli rozpoczyna się już w sobotę wieczorem i nieszporami niedzielnymi. Dlatego duszpasterz winien wychowywać wiernych, aby włączali już sobotni wieczór do niedzielnego świętowania. Powinny to akcentować wszystkie nabożeństwa, a nawet Msza święta sobotnia.
Pomocą może tutaj okazać się poniższa modlitwa, odmawiana w niektórych parafiach podczas wszystkich sobotnich nabożeństw, najczęściej przed wystawionym Najśw. Sakramentem tuż przed błogosławieństwem eucharystycznym, kończącym nabożeństwo.
Modlitwa w sobotni wieczór
Panie, oto stajemy w ten wieczór sobotni przed Twoim świętym obliczem. Pragniemy podziękować Ci za błogosławieństwo tygodnia, który minął:
Dziękujemy Ci też za wszystkie ofiary powołanych przez Ciebie do dźwigania krzyża odpowiedzialności, cierpienia i choroby.
Stajemy teraz przed Tobą, Panie, aby przygotować się na Twój święty i wielki Dzień Pański, na jutrzejszą niedzielę, którą już dziś rozpoczynamy. Oczyść nas, Najświętszy, odpuść nam winy zaniedbania i złych uczynków. Wypełnij w nas i w naszym otoczeniu to, czemu dałeś początek. Pozwól nam …